Λαική σοφία από την Κρήτη (Μέρος 1ο)

To 1981, ο Γιώργος Αποστολάκης, το φερε η τύχη να κουβεντιάζει με μια άγνωστη, υπερήλικη κυρία, υποθέτω ότι ο Κύριος θα έχει αναπαύσει τώρα πια την ψυχή της, στο χωριό Κυριάννα Ρεθύμνης.
Μιλούσαν για τη φιλοξενία στις μέρες μας, συγκριτικά με την παλιά εποχή και κάποια στιγμή η γιαγιά του είπε: «To έβγα όξω επλήθιανε», «το έμπα μέσα εχάθη» στον καιρό μας, παιδί μου.
Μετά από μέρες έφερε πάλι στο μου του τα λόγια της και συνειδητοποίησε, ότι αυτές οι σοφές κουβέντες δεν έπρεπε να μείνουν στην αφάνια. Συμφώνησε δε περισσότερο με τον εαυτό του, όταν άκουσε αργότερα «Είναι φίλοι καπουλάτοι, είναι και χαλιναράτοι».
Από τότε έβαλε στόχο τη συλλογή και διάσωση όσο των δυνατών περισσότερων παροιμιών, θυμοσοφιών και παρομοιώσεων από την Κρήτη. Κατέγραψε όσες γνώριζε ήδη από τις γιαγιάδες του, τους παπούδες, τους γονείς και τους θείους του. Για πολλά χρόνια κυκλοφορούσε με ένα σημειωματάριο στην τσέπη και κατέγραφε όσες άκουγε τυχαία ή όσες του έλεγαν άνθρωποι που γνώριζε. Τις μετέφερε στο χαρτί, όπως ακριβώς τις άκουσε. Τις συνόδευσε από φωτογραφικό υλικό, που με πολύ κόπο συγκέντρωσε από ανθρώπινο δυναμικό, ζώα, δέντρα, φυτά και αντικείμενα. Παρατηρώντας τες μια μια, διαπίστωσε ότι δεκάδες από τα αντικείμενα είναι δυσεύρεστα στη σύγχρονη ηλεκτρονική εποχή μας.


Αναφέρει χαραχτηριστικά, ότι μόνο για μια φωτογραφία, εκείνη του οργώματος με πραγματικά βόδια και αλέτρι, χρειάστηκε να επισκεφτεί ρωτώντας δεκάδες χωριά στην Κρήτη, μιας και τα ζωντανά αυτά έχουν προ πολλού αντικατασταθεί με μηχανοκίνητους ελκυστήρες. Το ίδιο και για το αλώνισμα των σιτηρών με γάιδαρο και βωλόσυρο που οι αλωνιστικές μηχανές πήραν την θέση τους από τα μέσα του 20ου αιώνα.
Δεκάδες χωριά χρειάστηκε να επισκεφτεί επίσης, για να βρει παλαιού τύπου εργοστάσιο με μποξάδες, για το άλεσμα του ελαιοκάρπου.
Στην προσπάθεια του να κάνει σαφέστερο το νόημα ορισμένων παροιμιών ή λέξεων του κρητικού γλωσσικού ιδιώματος, χρησιμοποιεί και μαντινάδες. Το θέμα με το οποίο ασχολήθηκε, είναι ανεξάντλητο. Πιστεύω όμως, ότι έχει βάλει ένα ακόμη λιθαράκι στο μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται «Λαογραφία».

(Από το βιβλίο του Αποστολάκη Γιώργου, Ελληνική Λαική Σοφία)